Psychologia kryminalistyczna. Diagnoza i praktyka

Psychologia kryminalistyczna. Diagnoza i praktyka stanowi nową dziedzinę psychologii stosowanej, mającą własny obszar badań i charakteryzującą się ścisłymi powiązaniami z tradycyjnie rozróżnianymi działami psychologii. Zakres psychologii kryminalistycznej obejmuje psychologiczne aspekty kryminalistyki, czyli nauki o metodach ustalania faktu przestępstwa, sposobu jego popełniania, wykrywania sprawców i zapobiegania przestępstwom oraz innym ujemnym zjawiskom społecznym. Specyfika psychologii kryminalistycznej wynika w znacznej mierze ze specyfiki samej kryminalistyki. Wiadomo, że kryminalistyka jest nauką w znaczącym stopniu praktyczną. Niemniej jednak nie jest jedynie uogólnieniem praktyki śledczej, co niewątpliwie ograniczałoby lub wręcz uniemożliwiałoby jej rozwój. Wydanie IV różni się od poprzednich wydań. Dodano podtytuł Diagnoza i praktyka wskazujący na zakres podręcznika, zrezygnowano z omówienia problemów metodologii badań (b. część druga). Wprowadzono nową część szóstą Wybrane zjawiska społeczne stanowiące potencjalne zagrożenia. Dotyczy to np. agresji w ruchu drogowym. Nowym zagadnieniem jest również moralność podatkowa. Analizie poddano następujące zagadnienia: obowiązek podatkowy, uchylanie się od opodatkowania, poziom moralności podatkowej, subiektywna sprawiedliwość podatkowa. Spis treści: OD AUTORA Częsc pierwsza ZAGADNIENIA WSTĘPNE Rozdział 1. Pojęcie i zakres psychologii kryminalistycznej 1.1. Specyfika psychologii kryminalistycznej 1.2. Psychologiczne aspekty zeznań i wyjaśnień 1.3. Pojęcie psychologii kryminalistycznej Rozdział 2. Historia rozwoju psychologii kryminalistycznej 2.1. Rozwój psychologii eksperymentalnej 2.2. Ewolucja psychologii sądowej Rozdział 3. Problemy etyczne zawodu psychologa kryminalistycznego i sądowego 3.1. Kodeksy etyczne psychologów 3.2. Standardy działalności psychologów dla potrzeb wymiaru sprawiedliwości Rozdział 4. Szkolenie w zakresie psychologii kryminalistycznej 4.1. Szkolenie w zakresie przesłuchania świadków i podejrzanych 4.2. Szkolenie w dziedzinie wywiadu poznawczego 4.3. Szkolenie w zakresie kierowania rozmową 4.4. Kursy przesłuchania dla zaawansowanych Rozdział 5. Przestępczość z perspektywy psychologii ewolucyjnej 5.1. Pojęcie psychologii ewolucyjnej 5.2. Zastosowanie psychologii ewolucyjnej w praktyce badań przestępstw Literatura uzupełniająca Część druga PSYCHOLOGIA SPRAWCÓW PRZESTĘPSTW Rozdział 6. Motywacja działań przestępnych 6.1. Natura motywacji działań przestępnych 6.2. Psychologiczna charakterystyka procesu motywacyjnego Rozdział 7. Destruktywne emocje w etiologii zachowań przestępczych 7.1. Rodzaje emocji 7.2. Wpływ emocji na agresywne zachowanie 7.3. Prześladowanie 7.4. Zazdrość 7.5. Uprzedzenia 7.6. Silne wzburzenie Rozdział 8. Motywacja zachowań agresywnych sprawców przestępstw 8.1. Agresja 8.2. Zachowanie lękowo-agresywne 8.3. Zachowania agresywne a przestępstwo 8.4. Istota agresji relacyjnej 8.5. Etiologia zachowań agresywnych 8.6. Mechanizmy neutralizacji agresywności Rozdział 9. Diagnoza procesów motywacyjnych sprawców przestępstw 9.1. Klasyfikacja motywów 9.2. Postępowanie diagnostyczne Rozdział 10. Interpretacja postępowania obrazującego a problem wolności woli 10.1. Postępowanie obrazujące 10.2. Zdolność sterowania zachowaniem Rozdział 11. Działalność organizacji przestępczych 11.1. Teorie tłumaczące przestępczość zorganizowaną 11.2. Teoria związków i sojuszy 11.3. Teoria sieci 11.4. Teoria kontraktowa 11.5. Inne teorie organizacyjne Rozdział 12. Wpływ grupy na formowanie się motywacji zachowania przestępnego 12.1. Rola oddziaływania społecznego 12.2. Rodzaje interwencji Rozdział 13. Temperament jako czynnik kryminogenny 13.1. Pojęcie temperamentu 13.2. Psychotyczność 13.3. Reaktywność i aktywność Rozdział 14. Terroryzm jajko problem globalny Rozdział 15. Psychospołeczne aspekty przestępczości terrorystycznej Rozdział 16. Psychologiczna charakterystyka sprawców zabójstw 16.1. Osoby dorosłe jako sprawcy zabójstw 16.2. Zabójcy seryjni 16.3. Emocje w etiologii procesu motywacyjnego 16.4. Sytuacje trudne 16.5. Stan psychofizyczny sprawców zabójstw Rozdział 17. Czyny przestępne pod wpływem silnego wzburzenia 17.1. Pojęcie „silne wzburzenie” 17.2. Zespół stresu pourazowego Rozdział 18. Motywacja zachowań przestępczych nieletnich 18.1. Cechy charakterystyczne przestępczości nieletnich 18.2. Młodzieżowe podkultury przestępcze 18.3. Nieprzystosowanie 18.4. Samoocena Rozdział 19. Psychologia młodocianych sprawców przemocy 19.1. Klasyfikacja młodocianych sprawców przestępstw 19.2. Przyczyny przestępczości Rozdział 20. Zabójstwa popełniane przez nieletnich 20.1. Dane statystyczne 20.2. Ocena zabójstw dokonanych przez nieletnich Rozdział 21. Psychospołeczne aspekty przestępczości nieagresywnej 21.1. Osobowość psychopatyczna 21.2. Zachowania manipulacyjne 21.3. Psychologiczne i społeczne mechanizmy przestępczości nieagresywnej Rozdział 22. Uwarunkowania przestępczości gospodarczej 22.1. Patologia życia gospodarczego 22.2. Formy przestępczości gospodarczej 22.3. Próba klasyfikacji przestępców gospodarczych Rozdział 23. Przemoc w rodzinie 23.1. Istota przemocy w rodzinie 23.2. Rozmiary przemocy w rodzinie 23.3. Teorie wyjaśniające przemoc w rodzinie 23.4. Obowiązek współżycia seksualnego 23.5. Zaburzenia więzi międzyludzkich Rozdział 24. Mobbing i molestowanie seksualne 24.1. Prześladowanie w miejscu pracy 24.2. Skutki mobbingu 24.3. Molestowanie seksualne Rozdział 25. Osoba uzależniona jako sprawca przestępstwa 25.1. Wpływ alkoholu i innych substancji na funkcjonowanie jednostki 25.2. Związki między narkotykami a przestępstwem Rozdział 26. Motywacja seksualna czynów przestępczych 26.1. Popęd seksualny 26.2. Przestępstwa i dewiacje seksualne Rozdział 27. Psychologiczne aspekty pedofilii 27.1. Klasyfikacja pedofilii 27.2. Ofiary pedofilii 27.3. Sprawcy pedofilii 27.4. Turystyka seksualna Rozdział 28. Profile pedofilów Rozdział 29. Kryminalistyczne aspekty chorób psychicznych 29.1. Prawne aspekty chorób psychicznych 29.2. Stany wyjątkowe 29.3. Obraz własnej osoby Rozdział 30. Sprawca przestępstwa o osobowości antyspołecznej 30.1. Psychopatia 30.2. Cechy osobowości antyspołecznej 30.3. Psychoanalityczna interpretacja Rozdział 31. Kryminalistyczne aspekty upośledzenia umysłowego oraz stanów psychoorganicznych 31.1. Istota upośledzenia umysłowego 31.2. Uszkodzenie mózgu 31.3. Urazy czaszkowo-mózgowe 31.4. Wychowanie dzieci upośledzonych umysłowo Rozdział 32. Przestępstwa spowodowane zapomnieniem 32.1. Istota przestępstw związanych z zapomnieniem 32.2. Pamięć prospektywna 32.3. Różnice indywidualne w odniesieniu do pamięci Rozdział 33. Hipnoza w genezie przestępstwa 33.1. Istota hipnozy 33.2. Problem kwalifikacji prawnej oddziaływania hipnotycznego na potencjalnego sprawcę Rozdział 34. Nietolerancja jako źródło zachowań przestępnych 34.1. Źródła nietolerancji 34.2. Formy przemocy w związku z nietolerancją Rozdział 35. Psychospołeczne aspekty przestępczości w zakładach karnych 35.1. Przemoc w zakładach karnych 35.2. Solidarność więźniów 35.3. Ucieczki więźniów Rozdział 36. Stalking – terror emocjonalny, moralny i fizyczny 36.1. Pojęcie stalkingu 36.2. Sprawcy i ofiary stalkingu 36.3. Działania przeciwko stalkingowi Rozdział 37. Syndrom wypalenia emocjonalnego 37.1. Przyczyny wypalenia emocjonalnego 37.2. Patologizacja więzi międzyludzkich 37.3. Wypalenie emocjonalne związane z innymi zjawiskami negatywnymi Literatura uzupełniająca Część trzecia PSYCHOLOGIA OFIAR PRZESTĘPSTW Rozdział 38. Aspekty psychospołeczne badań wiktymologicznych 38.1. Istota badań wiktymizacyjnych 38.2. Rola pokrzywdzonego w pracy wymiaru sprawiedliwości 38.3. Programy pomocy ofiarom Rozdział 39. Podatność na wiktymizację w świetle psychologii kryzysów emocjonalnych i rozwojowych 39.1. Pojęcie kryzysu emocjonalnego 39.2. Koncepcja „Tożsamości” 39.3. Syndrom pourazowy Rozdział 40. Osobowościowe predyspozycje stania się ofiarą przestępstwa 40.1. Cechy ofiar przestępstw 40.2. Predestynacja wiktymologiczna 40.3. Ryzyko w działaniu człowieka 40.4. Potencjał wiktymogenny 40.5. Postawy antywiktymizacyjne Rozdział 41. Środowisko fizyczne w etiologii zagrożenia wiktymizacyjnego 41.1. Psychologia środowiskowa 41.2. Życie w miastach Rozdział 42. Związki ofiary ze sprawcą przestępstwa 42.1. Rola ofiary w genezie przestępstwa 42.2. Ofiara o tendencjach masochistycznych 42.3. Rodzina z problemem alkoholowym 42.4. Bezradność Rozdział 43. Strach przed terroryzmem 43.1. Analiza pojęcia terroru i terroryzmu 43.2. Komponenty emocjonalne strachu 43.3. Wpływ stresu na psychikę Rozdział 44. Obraz ofiary przestępstwa w środkach masowego przekazu 44.1. Pojęcie informacji 44.2. Medialna konstrukcja informacji o ofiarach przestępstw 44.3. Ocena informacji medialnych 44.4. Internet 44.5. Sieci społecznościowe Rozdział 45. Ofiary przemocy seksualnej 45.1. Badania ofiar przemocy seksualnej 45.2. Typy zgwałcenia 45.3. Cechy ofiar przemocy seksualnej Rozdział 46. Kobieta jako ofiara przestępstwa w rodzinie 46.1. Podejście socjologiczne do przemocy w rodzinie 46.2. Źródła konfliktów małżeńskich Rozdział 47. Prostytutka jako ofiara przestępstwa 47.1. Związki prostytucji z przestępczością 47.2. Handel kobietami Rozdział 48. Dzieci jako ofiary przestępstw 48.1. Handel dziećmi 48.2. Seksualne wykorzystywanie dzieci 48.3. Wpływ konfliktów zbrojnych na struktury rodzinne 48.4. Dystrybucja pornografii dziecięcej przez internet 48.5. Skala prostytucji dziecięcej 48.6. Przymusowe małżeństwa dzieci 48.7. Żebractwo 48.8. Problemy zwalczania handlu dziećmi Rozdział 49. Osoba niepełnosprawna jako ofiara przestępstwa 49.1. Uprzedzenia 49.2. Teorie dotyczące reakcji społecznej Rozdział 50. Ludzie starsi jako ofiary przestępstw 50.1. Dyskryminacja osób starszych 50.2. Przemoc 50.3. Gerontofilia Rozdział 51. Ofiary przestępstw komputerowych i internetowych 51.1. Istota przestępstw informatycznych 51.2. Odpowiedzialność prawna Rozdział 52. Ofiary łamania praw do prywatności 52.1. Pojęcie prywatności 52.2. Naruszenie osobistej przestrzeni 52.3. Formy obrony prywatności Rozdział 53. Udzielanie pomocy ofiarom przestępstw przez świadków na miejscu zdarzenia 53.1. Bezczynność świadków zdarzenia 53.2. Status ofiary 53.3. Czynniki powodujące udzielenie pomocy Literatura uzupełniająca Część czwarta PSYCHOLOGICZNA PROBLEMATYKA WYKRYWALNOŚCI SPRAWCÓW PRZESTĘPSTW Rozdział 54. Formowanie się materiału zeznaniowego 54.1. Spostrzeżenia 54.2. Koncentracja uwagi 54.3. Zapamiętywanie 54.4. Przypominanie 54.5. Istota przestępstw związanych z zapomnieniem Rozdział 55. Taktyka przesłuchania świadka 55.1. Cele przesłuchania 55.2. Etapy przesłuchania 55.3. Badania krzyżowe 55.4. Wywiad poznawczy 55.5. Przesłuchanie powtórne Rozdział 56. Przesłuchanie dziecka 56.1. Dziecko jako świadek specyficzny 56.2. Wybór miejsca przesłuchania 56.3. Udział w przesłuchaniu psychologa lub biegłego lekarza 56.4. Metody przesłuchania 56.5. Analiza mechanizmów psychologicznych zeznań dziecka 56.6. Procedura oceny zeznań dziecka Rozdział 57. Ocena fałszywych zeznań 57.1. Podatność na sugestię 57.2. Czynniki kształtujące fałszywe przyznanie się 57.3. Zapobieganie fałszywym przyznaniom się Rozdział 58. Prawdziwość zeznań na podstawie analiz wskaźników emocji 58.1. Brak kontroli zachowań 58.2. Mikroekspresje 58.3. Ukrywanie wyrazów emocjonalnych Rozdział 59. Ekspertyza psychologiczna (nowe ujęcie) 59.1. Metody badań psychologicznych 59.2. Kryteria oceny opinii psychologicznej 59.3. Przedmiot i zakres ekspertyzy psychologicznej 59.4. Ekspertyza psychologiczna co do celowości stosowania środków leczniczo-zabezpieczaj ących 59.5. Orzecznictwo psychologiczne wobec nieletnich 59.6. Biegły psycholog w sprawach cywilnych 59.7. Ekspertyza psychologiczna w sprawach nieletnich 59.8. Konstrukcja ekspertyzy psychologicznej Rozdział 60. Ekspertyza psychiatryczna 60.1. Podstawy prawne powołania biegłych psychiatrów 60.2. Badania pomocnicze 60.3. Badania stanu psychicznego oskarżonych 60.4. Interpretacja prawna afektu 60.5. Uzasadnienie stopnia prawdopodobieństwa opinii 60.6. Konstrukcja opinii sądowo-psychiatrycznych 60.7. Ekspertyzy psychiatryczne w sprawach cywilnych 60.8. Prawne aspekty chorób psychicznych 60.9. Stany wyjątkowe 60.10. Obraz własnej osoby Rozdział 61. Przesłuchanie podejrzanych 61.1. Fazy przesłuchania policyjnego 61.2. Metody przesłuchania Rozdział 62. Motywy przyznania się podejrzanych 62.1. Okoliczności przyznania się podejrzanych 62.2. Wiek podejrzanych a przyznawanie się 62.3. Czy podejrzani chętniej przyznają się do pewnych rodzajów przestępstw niż do innych 62.4. Wpływ wcześniejszych przyznań się i skazań Rozdział 63. Stres policyjny – model strukturalny 63.1. Badania stresu policyjnego 63.2. Identyfikacja czynników wywołujących stres u policjantów Rozdział 64. Psychologiczne i prawne aspekty działania tajnych agentów policji 64.1. Selekcja kandydatów 64.2. Przygotowanie agentów Rozdział 65. Przesłuchanie osób niepełnosprawnych 65.1. Trudności postępowania ze świadkami niepełnosprawnymi 65.2. Przesłuchanie poznawcze Rozdział 66. Uzyskiwanie wyjaśnień i zeznań od sprawców oraz ofiar przestępstw znajdujących się w krytycznym momencie w stanie snu 66.1. Fazy snu 66.2. Lunatyzm 66.3. Narkolepsja Rozdział 67. Wpływ środków psychoaktywnych na zeznania świadków i wyjaśnienia podejrzanych 67.1. „Farmakokinetyka” 67.2. Skutki psychologiczne i somatyczne zażywania narkotyków Rozdział 68. Zachowania policjantów podczas przesłuchań 68.1. Nietyczne zachowanie policjantów 68.2. Tworzenie atmosfery psychologicznej przesłuchania Rozdział 69. Zastosowanie poligrafu do oceny wiarygodności wyjaśnień 69.1. Istota badań poligraficznych 69.2. Technika GKT 69.3. Badania laboratoryjne i terenowe 69.4. Dokładność badań poligraficznych 69.5. Przeciwdziałania 69.6. Badania poligraficzne wobec ofiar i świadków 69.7. Strach przed badaniem 69.8. Wiarygodność badań poligraficznych Rozdział 70. Lingwistyka kryminalistyczna 70.1. Stylometria kryminalistyczna 70.2. Formuła R. Flescha Rozdział 71. Narkoanaliza 71.1. Narkoanaliza w leczeniu psychiatrycznym 71.2. Narkoanaliza w praktyce śledczej i sądowej Rozdział 72. Wykorzystanie sugestii w taktyce przesłuchania 72.1. Teoria sugestii 72.2. Testy na podatność na sugestię 72.3. Sugestia w przesłuchaniach Rozdział 73. Wersja kryminalistyczna i analiza kryminalna 73.1. Podstawy wersji śledczej 73.2. Metody budowy wersji śledczych 73.3. Rodzaje analiz kryminalnych Rozdział 74. Identyfikacja sprawcy przestępstwa podczas konfrontacji 74.1. Konfrontacja wizualna 74.2. Konfrontacja słuchowa Rozdział 75. Analiza realności zeznań 75.1. Kryteria w ustalaniu realności zeznań 75.2. Badania na temat wartości metody analizy realności zeznań Rozdział 76. Wykorzystanie hipnozy w badaniach pamięci świadków 76.1. Hipermnezja hipnotyczna 76.2. Zniekształcenia pamięciowe w hipnozie 76.3. Efektywność hipnozy kryminalistycznej 76.4. Dopuszczalność hipnozy w procesie Rozdział 77. Profilowanie przestępców na podstawie modus operandi 77.1. Metody analizy działania sprawców przestępstw 77.2. Analiza cech miejsca zbrodni 77.3. Seryjni zabójcy Rozdział 78. Ustalenie profili przestępców na podstawie zeznań pokrzywdzonych i innych świadków 78.1. Ocena cech sprawców w ustalaniu ich profili 78.2. Informacje diagnostyczne Rozdział 79. Psychologiczno-prawne problemy instytucji świadka anonimowego i świadka koronnego 79.1. Specyficzne regulacje prawne 79.2. Ochrona świadków Literatura uzupełniająca Część piąta PSYCHOLOGICZNE PROBLEMY ZAPOBIEGANIA PRZESTĘPSTWOM Rozdział 80. Psychologiczne podstawy zapobiegania przestępczości i innym rodzajom patologii 80.1. Usuwanie czynników ryzyka w działalności profilaktycznej 80.2. Rozwojowe modele profilaktyczne 80.3. Profilaktyka kryminologiczna 80.4. Zadania kurateli sadowej Rozdział 81. Systemowe zapobieganie przestępczości 81.1. Rodzaje prewencji 81.2. Resocjalizacja sprawców przestępstw jako metoda prewencji 81.3. Strach przed przestępczością 81.4. Wpływ analizy przestępczości na kierunki działań profilaktycznych 81.5. Posunięcia strategiczne Rozdział 82. Polityka prewencyjna państwa 82.1. Rola prawa 82.2. Profilaktyczne funkcje Policji 82.3. Zadania kurateli sądowej 82.4. Organy kontroli 82.5. Prywatny sektor ochrony Rozdział 83. Społeczne strategie zapobiegania przestępczości 83.1. Straż obywatelska 83.2. Profilaktyka przedprzestępcza 83.3. Społeczne komisje samoobrony 83.4. Profilak
yczne oddziaływanie postępowania karnego 83.5. Zakres współdziałania społeczeństwa w zapobieganiu przestępczości 83.6. Agencja ochrony osób i mienia 83.7. Zapobieganie przestępstwom przeciwko życiu i mieniu właścicieli taksówek 83.8. Działania antywiktymizacyjne Rozdział 84. Zapobieganie przestępczości z perspektywy psychologii środowiskowej 84.1. Pojęcie i zakres psychologii środowiskowej 84.2. Zagęszczenie ludności 84.3. Autonomiczność życia w miastach 84.4. Mapy poznawcze 84.5. Bezpieczne osiedla 84.6. Kontrola dostępu 84.7. Jakość oświetlenia 84.8. Bezpieczny dom Rozdział 85. Badanie postaw policjantów wobec zgwałceń 85.1. Policyjna kultura 85.2. Badania informacji o zgwałceniach 85.3. Analiza mitów o zgwałceniach Literatura uzupełniająca Część szósta WYBRANE ZJAWISKA SPOŁECZNE O POTENCJALNYM ZAGROŻENIU Rozdział 86. Agresja w ruchu drogowym 86.1. Przejawy agresji w ruchu drogowym 86.2. Badanie zjawiska agresji w ruchu drogowym Rozdział 87. Destruktywna rola nienawiści w przestrzeni publicznej 87.1. Podstawowe emocje 87.2. Generowanie stanów emocjonalnych 87.3. Narcyzm 87.4. Marzenia senne i fantazje 87.5. Pojęcie uprzedzenia 87.6. Ignorancja 87.7. Nienawiść 87.8. Postępowanie karne 87.9. Typologia sprawców Rozdział 88. Manipulacje w relacjach interpersonalnych 88.1. Pojęcie manipulacji 88.2. Czynniki kształtujące zaufanie 88.3. Metody manipulacji 88.4. Zagadnienie makiawelizmu 88.5. Wykrywanie kłamstwa 88.6. Analiza kłamstwa 88.7. Strategie ustalania prawdy Rozdział 89. Relacje lekarz – pacjent 89.1. Prawa pacjenta 89.2. Tajemnica lekarska 89.3. Autonomia pacjenta 89.4. Lekarz rodzinny 89.5. Efektywność leczenia 89.6. Stres w pracy lekarza Rozdział 90. Moralność podatkowa 90.1. Obowiązek podatkowy 90.2. Uchylanie się od opodatkowania 90.3. Poziom moralności podatkowej 90.4. Subiektywna sprawiedliwość podatkowa Rozdział 91. Zachowania nieproduktywne w miejscu pracy 91.1. Pojęcie zachowań nieproduktywnych 91.2. Zachowania nieproduktywne jako reakcja obronna 91.3. Kontrola w pracy 91.4. Zapobieganie nieproduktywnym zachowaniom Literatura uzupełniająca

han kang, alicja długołęcka, potop sienkiewicz, zofia wojtkowska

yyyyy

Poradniki psychologiczne